Carlijn Kingma, afgestudeerd aan de TU Delft als architect, is cartograaf. Niet zomaar cartograaf, maar cargograaf van de samenleving. Met Oost-Indische inkt of met een Rotringpen, het pennetje van de architect, tekent ze bombastische kaarten. Hierop zie je geen wijken, wegen of weilanden, maar zie je ideeën. Door verschillende ideeën naast elkaar af te beelden hoopt ze mensen tot nieuwe inzichten te laten komen. Dit probeert ze te versterken door samen met andere kunstenaars of schrijvers te werken. Door deze interdisciplinariteit en interactie ontstaat er iets nieuws volgens Kingma. Haar laatste werk is Het weefsel der mensheid, dat in samenwerking met Rutger Bregman tot stand kwam. Bregman, bekend van onder meer De meeste mensen deugen, is historicus en besloot om met Kingma de geschiedenis van de mensheid in een andere vorm te gieten.
Als je voor Het weefsel der mensheid staat zie je een soort gigantisch gewelf. Een grot waarin meerdere pilaren staan afgebeeld. Als je dichterbij gaat staan zie je overal kleine figuurtjes krioelen: de mensen. Het doet me denken aan een enorme mierenhoop. Als je langer blijft kijken zie je dat er verschillende segmenten te onderscheiden zijn. Zo is aan de linkerzijde een grote ruggengraat te zien en staan er op de bodem van de grot drie grote torens. Het is zo veel dat je niet weet waar te beginnen. Gelukkig is er een audiotour beschikbaar waarin Kingma een suggestie doet van hoe je de kaart zou kunnen interpreteren. Ze neemt je mee langs de acht verschillende hoofdonderdelen van de kaart: samenwerking en afhankelijkheid, uitvindingen en ontwikkelingen, de vloek van de beschaving, in de greep van de staat, religie, de rede, de pers, het machtsorgaan, de wetenschap, toekomstdenken en bakens voor de toekomst. Voor een uitgebreide uitleg over deze onderdelen is het aan te raden om zelf over de kaart te reizen aan de hand van de audiotour.
Volgens de interpretatie van Kingma is ons bestaan gebaseerd op weefsel. Op de kaart begint dit bestaan in de baarmoeder en bestaat uit twee soorten weefsel:
Letterlijk en figuurlijk weefsel, ofwel biologisch en sociaal. Het biologisch weefsel bestaat uit samengestelde draden, zoals DNA-strengen in de cellen, en spiervezels in ons lijf. Hier zien we een foetus die door de navelstreng verbonden is met de moeder. Er is vrijwel geen wezen in het dierenrijk dat zo afhankelijk ter wereld komt als de mens. We kunnen niet zonder elkaar, en die verbondenheid vormt de rode draad van onze geschiedenis: het sociale weefsel.
Hiermee biedt Kingma twee nieuwe perspectieven op de geschiedenis, een geschiedenis van onze verbondenheid en een niet-lineaire geschiedenis. Enerzijds toont ze hoe we steeds afhankelijker van elkaar werden, op welke manieren we ons aan het elkaar verbonden en hoe we deze verbindingen vorm gaven. Anderzijds laat ze zien dat lineaire geschiedenis, niet de enige manier van geschiedschrijving is. De geschiedenis grijpt telkens terug op zichzelf omdat heden en verleden altijd met elkaar verbonden zijn. De manier waarop Kingma de wetenschap heeft afgebeeld is hier een goed voorbeeld van. Een hoge toren met de portretten van de klassieke wetenschappers valt uiteen in verschillende disciplines. Deze disciplines doen onderzoek naar verschillende vormen van verbondenheid, maar blijven ook telkens met elkaar uitwisselen. Sommige wetenschappers schijnen hun lichten op de portretten, de wetenschaptheoretici, anderen schijnen hun lichten naar buiten. Zo ook de historici die hun licht schijnen op de jagers en verzamelaars en daarmee een deel van de geschiedenis uitlichten. Door deze weergave van de geschiedwetenschap, gericht op verbondenheid en non-lineair, kan je tot nieuwe inzichten komen. Afhankelijk van de manier waarop je er naar kijkt, zie je weer nieuwe dingen.
Al met al vormt de kaart van Kingma daarom een nieuwe manier om de geschiedenis te ‘schrijven’: niet met tekst, maar met beeld. Het pretendeert niet de juiste versie van de geschiedenis te zijn, op de achtergrond zijn immers ook andere pilaren te onderscheiden die weer een nieuwe weergaven vormen. Het weefsel der mensheid, vormt echter meer een soort hersenspel om je historische verbanden te trainen. Het daagt je uit het verleden op verschillende manieren te bekijken, dus niet altijd van begin tot eind zoals in een boek vaak wel het geval is. Het is met nieuwe gereedschappen zoals de creaties van Kingma dat we onze blik op het verleden blijven vernieuwen. Daarom moeten we deze nieuwe werken tot ons nemen en blijven delen met een breder publiek. Iedereen zou immers de gelegenheid moeten krijgen om op nieuwe manieren naar het verleden te kijken. Nog niet overtuigd? Probeer het dan zelf!
Comments